Hoogbegaafdheid

Kenmerken

Mensen die hoogbegaafd zijn, hebben in vergelijking met anderen heel erg actieve hersenen. De wereld wordt complexer en intenser beleefd. Dit maakt dat er sneller sprake is van ofwel overprikkeling of net onderprikkeling van de hersenen. Op welke gebieden deze hoogbegaafdheid zichtbaar wordt is heel verschillend. Over het algemeen zien we kenmerken op twee grote vlakken:

Denken (intelligentie): personen die hoogbegaafd zijn, zijn cognitief sterker dan leeftijdsgenoten. Dit uit zich bijvoorbeeld in creatieve oplossingen vinden voor problemen, een goed geheugen hebben, leergierig, gaat op zoek naar cognitieve uitdagingen, sterke taalvaardigheden, veel vragen stellen,...
Voelen: personen die hoogbegaafd zijn, ervaren de wereld rondom hen ook anders. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in hooggevoeligheid, erg empathisch zijn, groot rechtvaardigheidsgevoel hebben, groot verantwoordelijkheidsgevoel hebben, perfectionistisch zijn, kritisch reflecteren, zich anders voelen dan anderen,..

Hoogbegaafdheid wordt vaak gelijkgesteld met het hebben van een IQ van 130 of meer. Maar intelligentie is niet samen te vatten in één getal, en bestaat uit meerdere facetten die bij ieder persoon in meerdere of mindere mate ontwikkeld zijn. Geen enkel persoon met hoogbegaafdheid is dus hetzelfde en hebben elk andere talenten en moeilijkheden.

Mythes

“Hoogbegaafdheid staat gelijk met een IQ van 130 of meer”: klopt niet. Een IQ-test is een momentopname en heel wat andere factoren dan intelligentie kunnen de score beïnvloeden, zoals faalangst of stress. Het gevoelsaspect speelt ook steeds een belangrijke rol bij het vaststellen van hoogbegaafdheid.

“Hoogbegaafde personen zijn minder sociaal”: klopt niet. Personen die hoogbegaafd zijn hebben dezelfde sociale vaardigheden als iemand die dat niet is, maar ze vinden soms wel moeilijker aansluiting bij anderen/leeftijdsgenoten omwille van hun verschillen in denken en voelen. Contact met personen die over dezelfde cognitieve capaciteiten beschikken is hierbij ook belangrijk.

“Hoogbegaafde personen zijn slim genoeg en hebben geen hulp nodig”: klopt niet. Ondersteuning is belangrijk bij alle personen met hoogbegaafdheid. Een goede opvolging en het aanbieden van gepaste uitdagingen helpt om een positief zelfbeeld te ontwikkelen, talenten te ontwikkelen en latere problemen te voorkomen.

“Hoogbegaafde personen presteren altijd goed”: klopt niet. Personen met hoogbegaafdheid presteren niet feilloos en maken dus ook fouten, wat menselijk is. Ze zijn bijvoorbeeld extra vatbaar voor faalangst omdat ze het gevoel kunnen krijgen dat anderen pas tevreden zijn als ze perfect presteren, wat ook een invloed kan hebben de prestaties zelf.

“Het is niet nodig om hoogbegaafdheid zo vroeg mogelijk te diagnosticeren als er geen problemen zijn”: klopt niet. Het is belangrijk dit zo vroeg mogelijk vast te stellen om moeilijkheden in de toekomst te voorkomen. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in het niet hebben geleerd hoe te studeren of inspanningen te leveren voor iets, een laag zelfbeeld, onderpresteren,... Maar ook onbegrip en moeilijkheden in relaties, doordat ze bijvoorbeeld als ‘moeilijk’ worden ervaren, andere interesses hebben of zich anders gedragen.

Talenten

Alle personen met hoogbegaafdheid hebben zaken waar ze goed en minder goed in zijn, talenten kunnen dus heel verschillend zijn. De kenmerken van hoogbegaafdheid zoals kritisch denken, creatieve oplossingen vinden, goed geheugen, gedrevenheid,... kunnen maar tot uiting komen in de juiste context en met de juiste ondersteuning. Er zijn dus veel potentiele talenten aanwezig in personen met hoogbegaafdheid, maar deze komen niet vanzelf en voor iedereen zomaar tot uiting. Voldoende uitdagingen zijn nodig om gemotiveerd te blijven en zo de aanwezige talenten ook ten volle te kunnen benutten.